Z tego artykułu dowiesz się, czym dokładnie jest bariera jelitowa i jakie są konsekwencje jej rozszczelnienia. Niestety nie wszystko w naszych jelitach zawsze idzie gładko, dlatego musimy im pomóc, dbając o dobre nawyki żywieniowe i ucząc się zdrowych sposobów radzenia sobie ze stresem. Co jeszcze może pomóc naszej barierze jelitowej? Sprawdźmy!
Co to jest bariera jelitowa?
Bariera jelitowa, znana również jako błona śluzowa jelit, stanowi kluczowy element układu pokarmowego, który pełni istotną rolę w utrzymaniu homeostazy organizmu. Jest to złożony system fizycznych i biologicznych mechanizmów obronnych, który chroni organizm przed niepożądanymi substancjami, patogenami oraz reguluje przepływ składników odżywczych do krwiobiegu.
Bariera jelitowa jest systemem ochronnym, który składa się z kilku warstw. Znajdziemy wśród nich mikroorganizmy jelitowe, ochronną warstwę śluzu, nabłonek jelitowy oraz komórki układu krwionośnego, chłonnego, immunologicznego i nerwowego. Warstwa śluzu, która zapewnia ochronę przed przedostawaniem się szkodliwych substancji, stanowi również siedlisko mikroorganizmów jelitowych, które są kluczowym elementem tej bariery.
W ostatnich latach zainteresowanie barierą jelitową wzrosło, ponieważ coraz więcej badań wskazuje na jej związek z wieloma schorzeniami. Zrozumienie mechanizmów regulujących funkcjonowanie tej bariery staje się zatem kluczowe dla lepszego zrozumienia patofizjologii wielu chorób oraz opracowania nowych strategii terapeutycznych.
Integralność bariery jelitowej
Integralność bariery jelitowej jest niezmiernie istotna dla zdrowia organizmu. Działa jak filtr, który selektywnie przepuszcza korzystne substancje odżywcze, jednocześnie skutecznie blokując drogę dla substancji szkodliwych i patogenów. Jej funkcja polega na zapewnieniu równowagi pomiędzy wchłanianiem niezbędnych składników odżywczych, a ochroną przed potencjalnymi zagrożeniami dla zdrowia.
Kiedy dochodzi do osłabienia integralności bariery jelitowej, organizm staje się podatny na różnorodne problemy zdrowotne. Uszkodzenie tej ochronnej bariery pozwala substancjom szkodliwym przenikać do krwiobiegu, co może prowadzić do stanów zapalnych, infekcji oraz rozwoju różnych chorób. Ponadto, osłabiona bariera jelitowa może sprzyjać rozwojowi zaburzeń metabolicznych, alergii, chorób autoimmunologicznych oraz innych schorzeń jelitowych.
Zachowanie integralności bariery jelitowej jest zatem kluczowym elementem utrzymania zdrowia organizmu. Dążenie do wspierania i chronienia tej istotnej struktury jest niezwykle ważne dla zapobiegania wielu chorobom oraz zachowaniu dobrego stanu zdrowia.
Bariera jelitowa a zonulina
Zonulina to białko produkowane przez komórki nabłonka jelitowego oraz hepatocyty (komórki wątroby). Jej struktura jest podobna do toksyny wydzielanej przez bakterię Vibrio cholerae, odpowiedzialnej za ostrą chorobę zakaźną układu pokarmowego. Zonulina reguluje funkcję połączeń ścisłych w jelitach, co wpływa na transport różnych substancji między jelitem a krwiobiegiem. Znajdują się wśród nich jony, płyny, makromolekuły oraz komórki układu odpornościowego. Ponadto, zonulina pełni funkcję prekursora białka ostrej fazy (CRP), zwanego haptoglobiną.
Wiele wskazuje na to, że zonulina jest jednym z kluczowych elementów odporności organizmu. Jej zwiększone wydzielanie może prowadzić do tymczasowego otwarcia połączeń ścisłych, co z kolei zwiększa przepuszczalność bariery jelitowej. Nadmierna obecność zonuliny została powiązana ze stanami zapalnymi w jelitach, celiakią, cukrzycą typu 1 oraz chorobą Leśniowskiego-Crohna. Mimo to, dokładny mechanizm działania zonuliny nie jest jeszcze w pełni zrozumiany. Jednakże może ona mieć potencjał jako narzędzie diagnostyczne w przypadku nieszczelności jelit, stanów zapalnych jelit oraz chorób autoimmunologicznych.
Rozszczelnienie bariery jelitowej
Zaburzenia w składzie i funkcjonowaniu mikrobioty, nazywane dysbiozą, mogą spowodować uszkodzenie bariery jelitowej. W wyniku tego bakteryjne antygeny i toksyny, takie jak lipopolisacharydy (LPS) oraz inne produkty metaboliczne, mogą przedostać się przez barierę jelitową do krwiobiegu. Ten proces, zwany endotoksemią, wywołuje przewlekłe stany zapalne i może prowadzić do różnych problemów zdrowotnych, zwłaszcza metabolicznych.
Konsekwencje zaburzonej przepuszczalności bariery jelitowej
Zaburzenia przepuszczalności bariery jelitowej mogą prowadzić do szeregu niekorzystnych konsekwencji zdrowotnych. Co obejmują główne zagrożenia związane z tą sytuacją?
- Stan zapalny – zwiększona przepuszczalność bariery jelitowej może prowadzić do stanów zapalnych w organizmie. To z kolei może być związane z różnymi schorzeniami, w tym zespołem jelita nadwrażliwego (IBS), chorobami autoimmunologicznymi, takimi jak reumatoidalne zapalenie stawów (RA) czy łuszczycowe zapalenie jelit (Psoriasis), oraz innymi schorzeniami zapalnymi, jak np. choroba Leśniowskiego-Crohna.
- Nietolerancje pokarmowe – zwiększona przepuszczalność bariery jelitowej może prowadzić do rozwoju nietolerancji pokarmowych. Substancje, które zwykle nie przechodzą przez zdrową barierę jelitową mogą przedostać się do krwiobiegu, co wywołuje reakcje alergiczne lub nadwrażliwość na określone składniki pokarmowe.
- Zaburzenia trawienia i wchłaniania – uszkodzenie bariery jelitowej może zakłócić procesy trawienia i wchłaniania składników odżywczych. Może to prowadzić do niedoborów witamin i minerałów oraz problemów z utrzymaniem właściwej wagi ciała.
- Zaburzenia układu immunologicznego – zaburzenia przepuszczalności bariery jelitowej mogą wpływać na działanie układu immunologicznego. Niekontrolowany przepływ antygenów przez barierę jelitową może prowadzić do nadmiernej aktywacji układu odpornościowego i rozwoju chorób autoimmunologicznych.
- Zwiększone ryzyko chorób przewlekłych – badania sugerują, że zaburzenia przepuszczalności bariery jelitowej mogą być związane z większym ryzykiem rozwoju chorób przewlekłych, takich jak otyłość, cukrzyca typu 2, choroby serca i inne.
W rezultacie, zachowanie zdrowej i integralnej bariery jelitowej jest kluczowe dla utrzymania zdrowia organizmu i dobrego samopoczucia. Dlatego też dbanie o odpowiednią dietę, unikanie stresu oraz utrzymanie zdrowego stylu życia mogą pomóc w zapobieganiu uszkodzeniom bariery jelitowej i minimalizowaniu potencjalnych konsekwencji zdrowotnych.
Wpływ pasteryzowanej Akkermansi muciniphili na integralność bariery jelitowej
Pasteryzowana Akkermansia muciniphila, nowa nadzieja w poprawie zdrowia jelitowego, zdobywa coraz większe uznanie jako potencjalny czynnik poprawiający integralność bariery jelitowej. To, co sprawia, że postbiotyk ten wyróżnia się spośród innych, to jego zdolność do regulowania funkcji połączeń ścisłych w jelitach. Dzięki temu poprawia się przepuszczalność bariery jelitowej, co ma kluczowe znaczenie dla zdrowia jelitowego oraz całego organizmu.
Białko Amuc_1100, główny składnik pasteryzowanej Akkermansi muciniphili, wydaje się pełnić kluczową rolę w poprawie integralności bariery jelitowej. Jego działanie może zmniejszać przewlekłe stany zapalne oraz chronić przed zaburzeniami metabolicznymi i dysfunkcją osi mózgowo-jelitowej, które są ściśle związane z uszkodzeniami bariery jelitowej.
Badania nad wpływem pasteryzowanej Akkermansi muciniphili na zdrowie jelitowe oraz na parametry metaboliczne, takie jak masa ciała, wykazały obiecujące rezultaty. Warto zauważyć, że postbiotyk ten może być stosowany bezpiecznie u osób dorosłych, za wyjątkiem kobiet w ciąży i karmiących piersią.
Niezwykle optymistyczne jest to, że otwierają się przed nami nowe perspektywy w leczeniu i profilaktyce zaburzeń związanych z integralnością bariery jelitowej. Potencjał postbiotyku jako naturalnego wspomagacza zdrowia metabolicznego może okazać się cennym narzędziem w kompleksowej opiece zdrowotnej.
Źródła:
- Budowa bariery jelitowej, D. Węgrzyn et al., Pomeranian Journal of Life Sciences 2017, t. 63, nr 3 (dostęp online 9.04.2024).
- Postbiotyki prozdrowotne składniki żywności funkcjonalnej, M. Karbowiak, D. Zielińska, Wybrane problemy współczesnego świata w ujęciu interdyscyplinarnym, ArchaeGraph Łódź 2021, s. 53-66 (dostęp online 9.04.2024).
- Pasteryzowana Akkermansia muciniphila – nowy postbiotyk w walce z endotoksemią w zaburzeniach metabolicznych, Gastroenterologia, luty 2024, nr 8, W. Marlicz et al. (dostęp online 9.04.2024).