Wyjałowione jelita, czyli jelita pozbawione dobrych bakterii, narażone są na różne zagrożenia, a jednym z najpoważniejszych patogenów, który może skolonizować osłabione jelita, jest Clostridioides difficile (wcześniej Clostridium difficile). W ostatnich latach w krajach wysokorozwiniętych obserwowano wyraźny wzrost zapadalności na poantybiotykowe zakażenia wywołane przez C. difficile (CDI) oraz wzrost ciężkości ich przebiegu. Clostridioides difficile to bakteria beztlenowa, tworząca trudne do wyleczenia przetrwalniki, przez które może pozostać w organizmie przez długi czas. Bakteria ta powoduje zapalenie (uszkodzenie) jelita grubego.
Aby zminimalizować skutki uboczne antybiotyków, zaleca się stosowanie probiotyków. Probiotyki to suplementy zawierające żywe bakterie, które mają korzystny wpływ na zdrowie organizmu, zwłaszcza na mikrobiotę jelitową. Wprowadzając do diety probiotyki w trakcie kuracji antybiotykowej oraz po niej, można wspomóc odbudowę korzystnych bakterii w jelitach. Zaleca się stosowanie probiotyku do kilku miesięcy po zakończeniu antybiotykoterapii.
Chcemy podkreślić, że choć antybiotyki są niezwykle ważne w zwalczaniu infekcji, warto być świadomym ich wpływu na mikrobiotę jelitową i podjąć działania mające na celu utrzymanie równowagi bakteryjnej w organizmie.
Ból jelit po antybiotyku
Ból jelit po antybiotyku może być wynikiem różnych czynników, w tym zaburzenia równowagi bakteryjnej w jelitach, reakcji alergicznych lub nawet infekcji grzybiczych. Jak wspomnieliśmy, antybiotyki zabijają nie tylko bakterie, które są źródłem infekcji, ale także dobre bakterie w organizmie, w tym w jelitach. To zaburzenie równowagi może prowadzić do różnych objawów, w tym bólu jelit.
Wśród przyczyn bólu jelit może znaleźć się wspomniana dysbioza jelitowa. Antybiotyki mogą zakłócić naturalną równowagę bakteryjną w jelitach, co może prowadzić do stanu znanego właśnie jako dysbioza jelitowa. To zaburzenie może powodować “rozszczelnienie” bariery jelitowej i w efekcie wywołać ból jelit, wzdęcia, biegunkę lub zaparcia. Taki proces może zakończyć się uogólnionym stanem zapalnym w całym organizmie. Kolejną przyczyną bólu jelit mogą być reakcje alergiczne. Niektórzy ludzie mogą być uczuleni na antybiotyki, co może prowadzić do reakcji alergicznych, w tym bólu jelit. Inną przyczyną mogą być infekcje grzybicze jelit – antybiotyki sprzyjają rozwojowi infekcji grzybiczych w jelitach, co może objawiać się bólem, wzdęciami i innymi problemami trawiennymi. Zaburzenia bakteryjne w jelitach mogą prowadzić do stanów zapalnych, takich jak zapalenie jelit, które może objawiać się właśnie bólem brzucha.
Kwestia bólu jelit po antybiotyku jest zatem złożona i wymaga konsultacji z lekarzem oraz przeprowadzenia odpowiedniej diagnostyki.
Zapalenie jelit po antybiotyku – objawy
Zapalenie jelit po antybiotyku to zespół objawów, który może wystąpić w wyniku zakłócenia równowagi bakteryjnej w jelitach. Antybiotyki, co podkreślaliśmy, zabijają nie tylko szkodliwe bakterie, ale także te korzystne, które pełnią istotną rolę w utrzymaniu równowagi w jelitach. Zaburzenie równowagi może prowadzić do różnych objawów zapalenia jelit, wśród których mogą się znaleźć:
- biegunka – jest jednym z najczęstszych objawów, może być wynikiem zaburzenia składu bakteryjnego w jelitach,
- bóle brzucha – mogą występować w różnych miejscach jamy brzusznej i są częstym objawem zapalenia jelit,
- wzdęcia – zaburzenie mikrobioty jelitowej może prowadzić do wzdęć i uczucia dyskomfortu,
- gorączka – w niektórych przypadkach może wystąpić gorączka, co wskazuje na reakcję zapalną w organizmie,
- nudności i wymioty – osoby doświadczające zapalenia jelit po antybiotyku mogą odczuwać nudności, które mogą wywoływać wymioty,
- utrata apetytu – zaburzenia w jelitach mogą prowadzić do utraty apetytu,
- krew w kale – w niektórych przypadkach, zwłaszcza w przypadku cięższego zapalenia jelit, może wystąpić obecność krwi w kale,
- nietolerancja laktozy – zmiany w mikrobiocie bakteryjnej mogą prowadzić do nietolerancji laktozy u niektórych osób.
Jeśli podejrzewamy u siebie zapalenie jelit po antybiotyku, ważne jest skonsultowanie się z lekarzem. Lekarz może zalecić odpowiednie badania, takie jak badanie kału czy badanie krwi, aby potwierdzić diagnozę. W niektórych przypadkach konieczne może być stosowanie probiotyków, aby przywrócić równowagę bakteryjną w jelitach. Leczenie będzie zależało od stopnia nasilenia objawów i ogólnego stanu naszego zdrowia.
Jak odbudować mikrobiotę po antybiotyku?
Odbudowa mikrobioty po antybiotyku jest kluczowym krokiem w przywracaniu równowagi bakteryjnej w jelitach. Jednym z najważniejszych narzędzi do odbudowy mikrobioty jelitowej jest suplementacja probiotykami.
Podczas antybiotykoterapii ważne jest przestrzeganie kilku zasad związanych z równoczesnym stosowaniem probiotyków. Antybiotyki, choć skuteczne w leczeniu infekcji bakteryjnych, niszczą również korzystne bakterie w jelitach, dlatego warto rozpocząć probiotykoterapię równocześnie z antybiotykami. Zakup probiotyku powinien być przemyślany – warto upewnić się, że probiotyk, który wybieramy zawiera bakterie przebadane pod kątem braku oporności na antybiotyki. W przypadku antybiotykoterapii można sięgnąć po probiotyk jednoszczepowy, zawierający L. plantarum 299v
Prawidłowa terapia probiotyczna po antybiotykach powinna trwać minimum 3 miesiące od dnia zakończenia antybiotykoterapii, a następnie przez kolejne 9 miesięcy zaleca się dawkę przypominającą (10 dni w ciągu miesiąca). Odpowiednia ilość błonnika w diecie z pewnością wesprze regenerację mikrobiomu. Pamiętajmy, aby skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą w celu dostosowania terapii do indywidualnych potrzeb.
Źródła:
- Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – ocena aktywności choroby na podstawie współcześnie stosowanych skal, S. Glinkowski, D. Marcinkowska, Nowa Medycyna 2018, t. 25, nr 3, s. 123–137 (dostęp online 25.10.2023).
- Probiotyki w antybiotykoterapii – 10 zasad, jak je stosować, D. Maciejewska-Markiewicz,
- Metabolika – krótkie historie o metabolizmie (dostęp online 25.10.2023).
- Wzmocnienie bariery jelitowej – prebiotyki i probiotyki, D. Maciejewska-Markiewicz, Metabolika – krótkie historie o metabolizmie (dostęp online 25.10.2023).
- Clostridium difficile — narastający problem diagnostyczny i terapeutyczny, P. Albrecht, H. Pituch, Gastroenterologia Kliniczna 2013; t. 5, nr 1, s. 40-51 (dostęp online 25.10.2023).