Bakterie, takie jak Lactobacillus i Bifidobacterium, stanowią fascynujący obszar badań w dziedzinie mikrobiologii. W miarę postępu nauki coraz wyraźniej ukazuje się rola, jaką odgrywają te żywe mikroorganizmy w utrzymaniu równowagi naszej mikrobioty, a tym samym naszego zdrowia.
Mikrobiota jelitowa, czyli zespół mikroorganizmów zamieszkujących nasze jelita, pełni fundamentalną funkcję dla naszego zdrowia. Lactobacillus i Bifidobacterium, będąc często dominującymi bakteriami w mikrobiocie, wpływają na równowagę i funkcje jelit. Poprzez konkurencję z patogenami, produkcję kwasów organicznych i udział w procesach fermentacji, pomagają w utrzymaniu mikroekosystemu jelitowego w stanie równowagi.
Probiotyki – życie w mikroświecie
Na początku trzeba zaznaczyć, że według definicji WHO probiotyki to mikroorganizmy, które w określonych dawkach wywierają korzystny wpływ na zdrowie gospodarza. Wśród bakterii probiotycznych szczególne znaczenie nadawane jest szczepom bakteryjnym z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium. Te dwa rodzaje bakterii, naturalnie występujące w przewodzie pokarmowym człowieka, odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu homeostazy mikrobioty jelitowej. Warto jednak mieć świadomość, że w świecie probiotyków, nazwa powinna obejmować trzy kluczowe elementy: rodzaj, gatunek i szczep. To właśnie ten ostatni odgrywa kluczową rolę w definiowaniu specyficznych właściwości i korzyści zdrowotnych danego probiotyku.
Rodzaj odnosi się do szerokiej kategorii bakterii probiotycznych. W przypadku Lactobacillus i Bifidobacterium mamy do czynienia z dwoma rodzajami, z których każdy obejmuje różne gatunki i szczepy. Rodzaj to pierwszy poziom klasyfikacji, który podkreśla główne cechy danego probiotyku.
Gatunek to bardziej precyzyjna kategoria niż rodzaj, identyfikująca bliżej spokrewnione grupy bakterii probiotycznych. Przykładowo, w obrębie rodzaju Lactobacillus możemy spotkać różne gatunki, takie jak Lactobacillus acidophilus czy Lactobacillus rhamnosus. Podobnie w przypadku Bifidobacterium – Bifidobacteriumlactis czy Bifidobacteriumbifidum. Każdy z tych gatunków ma swoje charakterystyczne cechy, ale dopiero szczep definiuje jego unikalne właściwości.
Szczep to najbardziej precyzyjna jednostka w klasyfikacji probiotyków. Oznacza konkretne populacje bakterii, które mogą być unikalne pod względem genetycznym i funkcjonalnym. Szczep decyduje o specyficznych zdolnościach probiotyku, takich jak zdolność do produkcji określonych enzymów, syntetyzowania związków bioaktywnych czy przeciwdziałania konkurencyjnym bakteriom. Pełna nazwa obejmująca rodzaj, gatunek i szczep może zatem wyglądać następująco: Bifidobacteriumlactis W52 (ostatni człon oznacza szczep) czy Lactobacillus acidophilus W37 (tutaj również ostatni człon oznacza szczep). Wybierając probiotyki, warto zwrócić uwagę, czy podano dokładną informację o zawartych w nich szczepach.
Lactobacillus i Bifidobacterium – właściwości
Bakterie z rodzaju Lactobacillus, znane również jako bakterie kwasu mlekowego, mają zdolność przekształcania cukrów, zwłaszcza laktozy, w kwas mlekowy, co nadaje produktom charakterystyczny smak i konsystencję. Jednak ich rola wykracza poza aspekty smakowe.
Bakterie z rodzaju Lactobacillus odgrywają istotną rolę w utrzymaniu zdrowego środowiska jelitowego. Poprzez produkcję kwasu mlekowego tworzą warunki nieprzyjazne dla bakterii patogennych, jednocześnie wspierając proces trawienia. Ponadto, bakterie te mają potencjał wzmocnienia układu immunologicznego poprzez stymulację komórek odpornościowych.
Bakterie z rodzaju Bifidobacterium to kolejna grupa bakterii probiotycznych, których obecność jest kluczowa dla rozwoju zdrowej mikrobioty jelitowej. Bifidobacterium bierze udział w fermentacji składników pokarmowych, syntezie witamin, a także konkuruje z patogenami o zasoby i przestrzeń w jelitach. Bakterie te odgrywają także dużą rolę w utrzymaniu integralności bariery jelitowej, co jest kluczowe dla zapobiegania przedostawaniu się niepożądanych substancji do krwiobiegu. Badania wskazują również na potencjał wybranych szczepów Bifidobacterium w zmniejszaniu stanów zapalnych oraz wspieraniu zdrowia psychicznego, działając na oś podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA).
Lactobacillus i Bifidobacterium – korzyści dla zdrowia
Jakie korzyści płyną ze spożycia wyselekcjonowanych szczepów z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium? Przyjrzyjmy się najważniejszym:
- poprawa trawienia – bakterie z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium wspomagają proces trawienia, ułatwiając wchłanianie składników odżywczych,
- wzmocnienie układu immunologicznego – wybrane szczepy Lactobacillus i Bifidobacterium działają stymulująco na układ odpornościowy, pomagając w zwalczaniu infekcji,
- lepsza tolerancja laktozy – dla osób z nietolerancją laktozy, suplementacja odpowiednich szczepów Lactobacillus może przynieść ulgę, pomagając w trawieniu cukru mlekowego,
- wsparcie zdrowia psychicznego – coraz więcej mówi się o tym, że równowaga mikrobioty jelitowej może wpływać na zdrowie psychiczne. Odpowiednie szczepy bakterii zawarte w psychobiotykach (preparatach probiotycznych, które po spożyciu w odpowiedniej ilości przynoszą korzyści dla naszego organizmu i wspierają nasze zdrowie psychiczne) działają na oś podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA),
- lepsza przyswajalność składników odżywczych – działając na poziomie jelit, wyselekcjonowane szczepy z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium mogą wspierać lepszą wchłanianie witamin, minerałów i innych substancji odżywczych z diety.
Droga do zdrowia poprzez mikroorganizmy
W miarę pogłębiania badań nad rodzajami Lactobacillus i Bifidobacterium, widzimy, że ich rola w utrzymaniu naszego zdrowia staje się coraz bardziej złożona, ale jednocześnie kluczowa dla funkcjonowania naszego organizmu.
Poprzez wpływ na mikrobiotę jelit i układ immunologiczny, probiotyki stają się obiektem zainteresowania zarówno naukowców, jak i osób dbających o swoje zdrowie. Włączenie produktów zawierających prozdrowotne bakterie z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium do codziennej diety może okazać się kluczowe dla utrzymania równowagi mikrobioty jelitowej.
Suplementy probiotyczne umożliwiają łatwe dostarczenie tych korzystnych bakterii do organizmu. To prosta droga do wspierania zdrowia mikrobioty jelitowej, a co za tym idzie, do dobrostanu ogólnego.
Jednakże, aby korzystać z pełni potencjału probiotyków, edukacja i świadomość są kluczowe. Zrozumienie różnic między rodzajami, gatunkami a szczepami pozwoli każdemu świadomie wybierać probiotyki, które najlepiej odpowiadają jego indywidualnym potrzebom zdrowotnym.
Źródła:
- Rola Bifidobacterium animalis subsp. Lactis w gastroenterologii dziecięcej, Kotowska M., Forum Pediatrii Praktycznej 2019, nr 26 (dostęp online 4.12.2023).
- Właściwości biologiczne białek powierzchniowych bakterii z rodzaju Lactobacillus, Buda B. et al., Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej 2013; nr 67, s. 229-237 (dostęp online 4.12.2023).
- Probiotyki – recepta na zdrowie? Kaźmierska. A, Kosmos. Problemy nauk biologicznych, t. 63, nr 3, s. 455-472 (dostęp online 4.12.2023).
- Psychobiotyki – rola w kształtowaniu zdrowia człowieka, Zielińska D., Szymańska I., Przemysł Spożywczy, 2021, t. 75, nr 2, s. 27-32 (dostęp online 4.12.2023).