Kiedy słyszymy o bakteriach, często nasuwa się nam obraz mikrobów powodujących choroby i infekcje. Jednak nie wszystkie bakterie są złe – istnieje świat mikroorganizmów, które odgrywają kluczową rolę w naszym zdrowiu i funkcjonowaniu organizmu. Te pożyteczne bakterie nazywamy “dobrymi bakteriami” lub probiotykami. Niektóre bakterie mogą być zarówno dobre, jak i złe. Tak właśnie jest z bakterią Escherichia coli, która z jednej strony jest nam potrzebna, gdyż uczestniczy w procesach rozkładu pokarmu, a także w produkcji witamin z grupy B oraz witaminy K. Z drugiej zaś strony, jeśli dojdzie do jej przerostu w jelitach, może być dla nas bardzo niebezpieczna.
Dobre bakterie – co to jest?
Dobre bakterie to mikroorganizmy, które zamieszkują nasze ciało, zwłaszcza jelita, w ogromnej liczbie – szacuje się, że u osoby dorosłej w jelicie grubym może być ich aż 1-2 kg, a ich zróżnicowanie jest ogromne. Znajdziemy je również w przewodzie pokarmowym, w układzie rozrodczym, w górnych drogach oddechowych czy na skórze. Znajdują się one zatem w różnych, ale jednocześnie ściśle określonych obszarach naszego ciała. Każdy człowiek posiada nieco inny “zestaw” bakterii, zależny od wieku, ogólnych warunków życia oraz strefy klimatycznej, w której mieszka.
Badania nad mikrobiotą, czyli ogółem mikroorganizmów bytujących w człowieku, rozpoczęły się w latach 90. XX w. Wówczas zaczęto nawet określać mikrobiotę jako „nowo odkryty narząd”, który wpływa na nasz stan zdrowia oraz decyduje o występowaniu pewnych chorób.
Termin “dobre bakterie” odnosimy również do korzystnych mikroorganizmów, zwanych probiotykami, które mogą wpływać korzystnie na zdrowie naszego organizmu. Probiotyki to żywe mikroorganizmy, głównie bakterie, które spożywane w odpowiednich ilościach, mogą przynosić korzyści zdrowotne. Probiotyki są dostępne w postaci suplementów, a ich korzyści zdrowotne obejmują poprawę trawienia, wzmocnienie układu odpornościowego, wspomaganie procesów metabolicznych oraz utrzymanie równowagi mikrobioty jelitowej.
Dobre bakterie – co robią?
Można powiedzieć, że dobre bakterie są naszymi partnerami, ponieważ mają niebagatelny wpływ na rozwój i różnorodne funkcje naszego organizmu. Przeanalizujmy korzyści, jakie zapewniają naszemu zdrowiu dobre bakterie.
1. Zdrowie układu pokarmowego
Dobre bakterie pomagają w trawieniu pokarmów poprzez produkcję enzymów, które rozkładają złożone cząsteczki na prostsze. Mogą także wspierać wchłanianie składników odżywczych, a także chronią nas przed rozwojem chorób jelitowych, takich jak biegunki czy zespół jelita nadwrażliwego.
2. Wzmocnienie układu immunologicznego
Dobre bakterie wspomagają nasz układ odpornościowy, chroniąc nas przed infekcjami. Niektóre z nich produkują substancje, takie jak cytokiny i krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA), które mogą wpływać na regulację odpowiedzi immunologicznej. To może pomagać w utrzymaniu równowagi między reakcjami odpornościowymi i zapobiegać nadmiernym stanom zapalnym. Niektóre dobre bakterie mogą pomagać w redukcji stanów zapalnych w organizmie, co może być szczególnie korzystne dla układu odpornościowego.
3. Zdrowie psychiczne
W związku z chorobami cywilizacyjnymi medycyna dąży do wyjaśnienia przyczyn ich występowania i ustalenia czynników ryzyka. Ciekawe obserwacje dotyczą wpływu mikrobioty na rozwój i czynność mózgu. Badania sugerują, że dobre bakterie mogą wpływać na zdrowie psychiczne poprzez oś podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA). Działają pozytywnie na nasz nastrój i redukują ryzyko wystąpienia stanów lękowych.
4. Redukcja alergii i zapobieganie atopowemu zapaleniu skóry
Dobre bakterie mogą pomóc w zmniejszeniu ryzyka wystąpienia alergii i zapobieganiu schorzeniom skórnym, takim jak atopowe zapalenie skóry (AZS). Wpływając na równowagę między różnymi rodzajami komórek układu immunologicznego, mogą pomóc w zmniejszeniu nadmiernych reakcji immunologicznych, charakterystycznych właśnie dla alergii.
5. Zdrowie jamy ustnej
Jama ustna stanowi unikalne środowisko dla kolonizacji bakteryjnej poprzez kontakt z wodą czy pożywieniem. Dobre bakterie wspomagają zdrowie jamy ustnej i zmniejszają ryzyko wystąpienia próchnicy oraz zapobiegają powstawaniu kamienia nazębnego.
Dobre bakterie – gdzie je znaleźć?
Przebadane produkty, które zawierają dobre bakterie, to probiotyki. W wielu miejscach możemy znaleźć informację o tym, że dobre bakterie znajdują się np. w kiszonkach, ale nie ma na to żadnych potwierdzonych badań. Warto mieć świadomość, że wiele kiszonek to tak naprawdę kwaszonki, czyli produkty kwaszone z dodatkiem octu, które nie mają nic wspólnego z produktami fermentacji. Kiszonki zaś mogą, ale nie muszą wywoływać pozytywnych odpowiedzi ze strony naszego układu pokarmowego. Nie mamy żadnej informacji dotyczącej tego, jakie bakterie znajdują się w kiszonkach, w jakich ilościach i jakie korzystne działanie wywołują na zdrowie człowieka.
Według definicji WHO probiotykami określamy żywe mikroorganizmy, które w określonych dawkach wywołują korzystne efekty na zdrowie gospodarza. Zatem jeżeli chcemy nazywać jakieś produkty probiotykami, powinny one spełniać kryteria wskazane przez WHO, a więc mieć potwierdzony kliniczny efekt. Dodatkowo powinny spełniać także określone zasady produkcji łącznie z kontrolą jakości, dlatego wszystkie szczepy dobrych bakterii, które znajdują się w probiotykach Sanprobi są zdeponowane w tzw. międzynarodowych bankach mikroorganizmów, które dbają zachowanie czystości szczepów oraz odpowiednią standaryzację.
Dobre bakterie – podsumowanie
Dobre bakterie, znane również jako probiotyki, stanowią istotny element naszego zdrowia i funkcjonowania całego organizmu. Pomagają w utrzymaniu zdrowego układu pokarmowego poprzez właściwe trawienie, przyswajanie składników odżywczych oraz ochronę przed chorobami jelitowymi. Dodatkowo wspomagają nasz układ immunologiczny, wpływają na zdrowie psychiczne, redukują ryzyko alergii, a także wspierają zdrowie jamy ustnej.
Produkty zawierające dobre bakterie, nazywane probiotykami, są przemyślanym i przebadanym źródłem korzystnych mikroorganizmów. Badania nad dobrymi bakteriami i ich wpływem na zdrowie są nadal prowadzone. Wybierając probiotyki, ważne jest, aby kierować się potwierdzonymi badaniami naukowymi oraz zaleceniami organizacji takich jak WHO, aby zapewnić korzystne efekty dla zdrowia.
Źródła:
- Probiotyki – recepta na zdrowie? Kaźmierska. A, Kosmos. Problemy nauk biologicznych, t. 63, nr 3, s. 455-472 (dostęp online 16.08.2023).
- Mikrobiom – charakterystyka i znaczenie, Gliński Z., Kostro K., Życie Weterynaryjne, 2015, t. 90, nr 7, s. 446-450 (dostęp online 16.08.2023).
- Probiotyki Q and A z drem hab. n. med. W. Marliczem w ramach Warszawskich Spotkań Gastroenterologicznych (dostęp online 16.08.2023).
- Rola probiotyków w chorobach alergicznych, Szachta P., et al., Pediatria Współczesna. Gastroenterologia, Hepatologia i Żywienie Dziecka 2011, t. 13, nr 3, s. 180-182 (dostęp online 16.08.2023).