Jelita naszym drugim mózgiem
W naszych jelitach żyją biliony bakterii, które należą do kilkuset gatunków. Szacuje się, że jest ich w organizmie dziesięć razy więcej niż komórek ludzkich. Ogół tych organizmów zamieszkujących ciało człowieka określa się mianem mikrobioty.
Jelita pełnią w organizmie niezwykle ważną funkcję, dlatego nazywa się je drugim mózgiem. Razem z nim tworzą oś dwustronnego systemu komunikacji, który umożliwia bakteriom jelitowym interakcję z mózgiem i odwrotnie – mózgowi interakcję z jelitami. Analiza tego złożonego systemu komunikacji wykazała, że związek między mózgiem a jelitami jest daleko większy niż utrzymanie w organizmie homeostazy. Okazuje się, że bakterie jelitowe mają wpływ nie tylko na nasze zdrowie, ale także na nastrój, zachowanie i samopoczucie. Jeśli mikrobiota jest zaburzona, cały organizm nie pracuje prawidłowo. Zaburzenia te mogą przyczyniać się do wielu chorób, a nawet zaburzeń psychicznych, na przykład stanów lękowych. Badania nad rolą mikrobioty i jej wpływem na zdrowie psychiczne zaowocowały wynalezieniem preparatu, który określa się mianem psychobiotyku. Psychobiotyki są suplementami diety, które kupimy w aptece bez recepty.
Psychobiotyki – co to jest?
Termin „psychobiotyk” sformułowali w 2013 roku dwaj naukowcy – psychiatra Ted Dinan i neurolog John F. Cryan. Zastanawiając się nad tym, co to dokładnie jest psychobiotyk, warto jeszcze wiedzieć, że sam termin “psychobiotyk” jest używany przez ekspertów w momencie, kiedy probiotyki są badane albo stosowane w celu wsparcia zdrowia psychicznego. Psychobiotyki definiuje się jako preparaty probiotyczne, które po spożyciu w odpowiedniej ilości poprzez interakcję z bakteriami jelitowymi, przynoszą korzyści dla naszego organizmu i wspierają nasze zdrowie psychiczne, działając na oś podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA). Psychobiotyki zawarte w suplementach diety to żywe bakterie, których szczepy mogą hamować stan zapalny i obniżać poziom kortyzolu.
Potencjał psychobiotyków
Psychobiotyki wpływają korzystnie na jelita i układ nerwowy. Może się to odbywać na trzy różne sposoby. Po pierwsze, poprzez wpływ na odpowiedź stresową osi podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA) i zmniejszenie ogólnoustrojowego stanu zapalnego. Po drugie, poprzez bezpośredni wpływ na układ immunologiczny. Po trzecie, poprzez wydzielanie cząsteczek, takich jak neuroprzekaźniki, białka i krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe.
Badania oceniające potencjał psychobiotyków są coraz liczniejsze, a przegląd literatury sugeruje, że spożywanie psychobiotyków może być uznane za realną opcję zarówno dbania o zdrowie, jak i jego przywracania.
Psychobiotyki dostępne bez recepty
Problemy z przewodem pokarmowym są dziś niestety coraz powszechniejsze. Jest to skutek nie tylko stosowania antybiotyków, ale również wszechobecnych pestycydów i glutenu, złej diety czy długotrwałego stresu. Zaburzona mikrobiota oddziałuje na nasze zdrowie psychiczne. Jeśli więc planujemy poprawić funkcjonowanie swojego organizmu, możemy zadbać o dobrze zbilansowaną dietę i wesprzeć ją psychobiotykami bogatymi w dobroczynne bakterie. Psychobiotyki można kupić w aptece bez recepty.
Zrównoważona dieta a nasze zdrowie
Wybór zdrowej diety będzie miał ogromny wpływ na nasze zdrowie fizyczne i psychiczne. Może zmniejszyć ryzyko otyłości, chorób serca, cukrzycy, nadciśnienia, depresji czy raka. Jedzenie, doświadczanie nowych czy ulubionych smaków, sprawia przyjemność, ale poza nią potrzebujemy jedzenia, aby pozyskać składniki odżywcze, witaminy, minerały i energię.
Wiele badań wskazuje na dobroczynny wpływ diety śródziemnomorskiej, która obfituje w produkty roślinne, czyli owoce i warzywa, zboża, nasiona roślin czy oliwę, a także ryby i owoce morza. Dieta taka wspiera mikrobiotę jelitową, a z badań wynika, że nawet stosowana nierygorystycznie znacznie obniża ryzyko wielu chorób.
Do zdrowej diety można zaliczyć żywność i napoje fermentowane takie jak chociażby jogurt, kefir, tempeh, kimchi i inne kiszonki. Wykazano, że wywierają pozytywny wpływ na zdrowie nie tylko poprzez ochronę bariery jelitowej czy ograniczenie wzrostu patogenów, ale również poprzez pozytywny wpływ na zdrowie mózgu. Inaczej jest natomiast w przypadku nadmiernego spożywania słodyczy i żywności przetworzonej, która według badań wiąże się z występowaniem wielu chorób.
Dobrze zbilansowaną dietę warto wesprzeć psychobiotykami, które zawierają żywe bakterie probiotyczne i działają jak pożywka dla naszych bakterii jelitowych, co oznacza, że pozwalają rozmnażać się mikroorganizmom działającym pozytywnie na naszą mikrobiotę. Psychobiotyki podawane w odpowiedniej ilości mają wpływ na właściwe funkcjonowanie naszego organizmu.
Psychobiotyki dla dzieci
Kolonizacja jelit człowieka, rozumiana jako wzrost i namnażanie mikroorganizmów, rozpoczyna się w momencie urodzenia, a w ciągu kolejnych lat różnicuje się pod względem bogactwa i zdolności funkcjonalnych. Skład mikrobioty człowieka w okresie dorastania ulega ciągłej zmianie, dlatego bardzo ważna jest odpowiednia dieta, która będzie wspierała także rozwój mózgu. Warto pamiętać, że już w pierwszym roku życia nasz mózg powiększa się aż trzykrotnie, a około dwunastego miesiąca stanowi w przybliżeniu ¾ wielkości mózgu dorosłego człowieka. Funkcjonalny rozwój mózgu kończy się około 17. roku życia, ale najintensywniejszy czas rozwoju przypada na pierwsze lata życia.
Wspomnieliśmy, że jelita tworzą z mózgiem oś dwustronnego systemu komunikacji. Właściwie wspierana mikrobiota może zatem być kluczowym mediatorem pomiędzy środowiskiem jelit a rozwijającym się mózgiem. Dla lepszego funkcjonowania naszego mózgu i ogólnego dobrostanu decydująca będzie dieta. Pomocne będą też preparaty, takie jak probiotyki i psychobiotyki, które są odpowiednim wsparciem również dla rozwoju dzieci. Preparaty psychobiotyczne rekomendowane są dla dzieci od 3. roku życia.
Psychobiotyki podawane w dzieciństwie i okresie dojrzewania mogą optymalnie wspierać mikrobiotę, która ma wpływ na mózg, więc również na procesy poznawcze i prawidłowe reakcje na stres. Właściwa, wzbogacona o psychobiotyki dieta, będąc kluczem dla zdrowia jelit, poprawia jednocześnie funkcjonowanie adaptacyjne u dzieci i młodzieży w obszarach poznawczych i emocjonalnych.
Jakie bakterie są zawarte w psychobiotykach?
Jednymi z najpopularniejszych rodzajów bakterii występujących w psychobiotykach dostępnych bez recepty są Lactobacillus, czyli bakterie Gram-dodatnie z rodziny Lactobacillaceae, które są zaliczane do bakterii kwasu mlekowego. Do tego rodzaju zalicza się ponad 150 gatunków. Są to organizmy, które świetnie przystosowują się zarówno do warunków tlenowych, jak i beztlenowych. Dobrze adaptują się również w środowisku kwaśnym. Niektórych gatunków Lactobacillus używa się na skalę przemysłową do wyrobu produktów mleczarskich, takich jak jogurty, kefiry czy maślanka. Wykorzystuje się je także do wyrobu kiszonych ogórków, kiszonej kapusty i niektórych kwaśnych piw. Suplementy diety, które mają je w swoim składzie, są zalecane w trakcie stosowania antybiotykoterapii. Szczep, który może znaleźć się w psychobiotykach to np. Lactobacillus helveticus Rosell-52. Badania wykazały, że przyczynia się on do poprawy nastroju, a także wpływa korzystnie na jakość snu. Bakterie te mają działanie przeciwzapalne, wzmacniają odporność i zapobiegają rozprzestrzenianiu się groźnych bakterii i wirusów.
Drugim popularnym szczepem bakterii, który znalazł zastosowanie w psychobiotykach jest Bifidobacterium longum Rosell-17 należący do bakterii Gram-dodatnich. Szczep ten ma właściwości przeciwzapalne, wpływa na zmniejszenie objawów alergii i przeziębienia oraz zmniejszenie bólu i stanu zapalnego u pacjentów z zespołem jelita nadwrażliwego i wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego. Bifidobacterium longum bytuje głównie w okrężnicy, tam też produkuje kwas mlekowy, tworząc tym samym kwaśne środowisko, dzięki któremu w jelitach nie namnażają się chorobotwórcze bakterie. Bifidobacterium jest jednym z głównych rodzajów bakterii, które tworzą mikrobiotę.
Psychobiotyki, wpływając na naszą mikrobiotę, zwiększają syntezę neuroprzekaźników i redukują poziom kortyzolu. Wdrożenie dobrze zbilansowanej diety oraz stosowanie dostępnych bez recepty preparatów psychobiotycznych, przyczynia się do złagodzenia objawów stresu i poprawy nastroju.
Podsumowanie
Specjaliści wskazują, że bakterie jelitowe potrafią wpływać na nasze zachowanie, upodobania czy nastrój oraz mają ogromne znaczenie dla naszego zdrowia, w tym zdrowia psychicznego. To, w jakiej kondycji psychicznej jesteśmy, zależy w dużej mierze od pracy jelit, działania osi mózg-jelita oraz właściwych wyborów żywieniowych. I choć hasło „jesteś tym, co jesz” jest powszechne, to wyniki badań nad tym, jak drobnoustroje oddziałują na nasz umysł, wydają się rewolucyjne. Zróżnicowana dieta jest najwłaściwszym wyborem dla zdrowia naszych jelit, a więc i dla zdrowia naszego mózgu. Warto włączyć w nią również psychobiotyki, które są nowoczesnymi preparatami dla osób poszukujących równowagi.